Kıymetli Evrak Hukuku

Hakkın senede bağlı olduğu ve senetten ayrı olarak ileri sürülemediği evraklara kıymetli evrak denmektedir. Kanunda sınırlı sayıda düzenlenmiştir. Oldukça özel şekil şartlarına tabidir. Soyutluk ve sebebe bağlılık ilkeleri uygulama alanı bulur.

Kıymetli Evrak Türleri:

• Poliçe, çek, bono, tahvil
• Anonim ve paylı komandit şirketlerde pay senetleri ve ilmühaberler.
• Makbuz senedi, varant, konşimento, ipotekli borç senedi, irat senedi, rehinli tahvilat.
• İpotekli borç senedi, Rehinli tahvilat ve İrat senedi
• İntifa senetleri, tahvil, kupon, talon

Nama yazılı kıymetli evraklar belli bir kişinin adının yazılı olduğu türdür. Alacağın devri ve teslim ile devredilir. Emre yazılı bir senedin, nama yazılı hale getirilebilmesi için senet üzerine düzenleyen tarafından menfi emre kaydı yazılmalıdır.

Nama yazılı düzenlenemeyecek kıymetli evraklar banka bonoları, banka garantili bonolar ve finansman bonolarıdır.

Emre yazılı kıymetli evraklar senedin ilk alacaklısının adının yazılı olmakla birlikte ayrıca onun emrine kaydı taşıyan senettir. Bono, poliçe ve çekte bu kayıt var sayılır. Dolayısıyla nama ya da hamiline değilse kanunen emre yazılı senet olarak kabul edilir. Emre yazılı senetler ciro ve teslim ile devredilebilir.

Emre düzenlenemeyecek kıymetli evraklar pay senetleri, ipotekli borç senetleri, irat senetleri, rehinli tahvil ve katılma intifa senetleridir. 

Hamile yazılı kıymetli evrak, senedi taşıyan kişinin hak sahibi sayıldığı türdür. Yalnızca teslim ile devredilebilir.

Hamiline düzenlenemeyecek kıymetli evraklar makbuz senedi, varant, poliçe ve bonodur.

Nama ve emre yazılı senetler, ancak tüm hak sahiplerinin onayı ile hamiline hale gelebilir. Hamiline yazılı senetlerin nama ve emre dönüştürülmesinde de aynı kural geçerlidir.

Kambiyo senetleri: 

• Yetkisi olmaksızın bir kimse adına kambiyo taahhüdünde bulunan kimse bizzat kendisi sorumludur.
• Kurucu niteliğe sahiptir.
• Ticari mümessil kambiyo taahhüdünde bulunabilir.
• Kanunen emre yazılıdır. 
• Faiz öngörülebilir.
• Düzenleyenin tam ehliyetli olması gerekir. Tam ehliyetsizler ve sınırlı ehliyetsizlerin yerine yasal temsilcileri kambiyo taahhüdü bulunabilir. Sınırlı ehliyetliler ise yasal danışmanın oyu ile düzenleyebilir.
• Düzenleyen tarafından el ile imzalanmış olmalıdır.
• Ağırlaştırılmış şekil şartlarına tabidir.
• Senette imzası bulunanların sorumluluğu müteselsildir.
• Yetkisiz temsilcinin düzenlediği senetten dolayı Ödeme yapması ona ayrıcalık hakkı kazandırmaz. Halef olma hakkı vermez.
• Ticari vekil özel olarak yetkilendirilmedikçe kambiyo taahhüdünde bulunamaz.